Eyetracking, czyli technologia śledzenia wzroku, znany jest przede wszystkim w obszarze badań nad użytecznością graficznego interfejsu użytkownika. W rzeczywistości jednak technologia ta jest wykorzystywana w wielu różnych dziedzinach badań, rozrywki, a nawet w celach medycznych.
Metoda ta nie powstała wcale na przełomie ostatnich kilkunastu lat, ale w rzeczywistości sięga XIX wieku, choć początkowe metody były znacznie bardziej prymitywne i inwazyjne. Dowiedz się, czym jest eyetracking i jak działa.
Eyetracking – definicja i podstawy
Eyetracking to technologia śledzenia wzroku, która wykorzystuje urządzenie zwane eyetrackerem. Za pomocą tej metody można określić punkt skupienia wzroku osoby badanej na ekranie, a nawet pójść o krok dalej i wykorzystać ten system do sterowania komputerem za pomocą wzroku. Taki sposób zastosowania jest nieoceniony w przypadku osób niepełnosprawnych.
Współczesne eyetrackery rejestrują:
- miejsca, na których skupia się wzrok;
- dynamikę ruchów gałek ocznych;
- czas fiksacji na poszczególnych elementach.
Algorytmy analizy danych pozwalają precyzyjnie odtworzyć ścieżkę skanowania wzrokowego i znaleźć obszary, które przyciągają największą uwagę. W ten sposób można ulepszyć sposób przedstawiania treści w obrazach i filmach – czyli sprawić, że strony internetowe, reklamy czy materiały edukacyjne będą łatwiejsze do zrozumienia i zapamiętania.
Jak działa eyetracking? Na jakie kategorie się dzieli?
W badaniach wykorzystuje się dwa rodzaje eyetrackerów. Zobacz, na jakiej zasadzie działają.
Stacjonarny eyetracking
Stacjonarny eyetracker zazwyczaj występuje w postaci oddzielnego urządzenia wizualnie przypominającego Kinect, które stawiane jest pod monitorem lub przed nim w odpowiedniej odległości od użytkownika. Osoba badana nie musi nosić dodatkowych urządzeń, ale jej pozycja podczas badania powinna pozostać względnie stała.
Stacjonarne eyetrackery sprawdzają się w badaniach interakcji człowiek-komputer, gdzie liczy się precyzja pomiaru. Pozwalają wykrywać problemy z użytecznością interfejsu i optymalizować układ elementów na ekranie. Często stosuje się je w badaniach marketingowych – służą tam do oceny skuteczności reklam czy aranżacji sklepowych.
Mobilny eyetracking
Mobilny eyetracker występuje w postaci okularów lub zestawów wirtualnej rzeczywistości. Mobilność zapewnia dużo większą swobodę ruchów, dzięki czemu zwiększa zakres zastosowań np. poprzez wykorzystanie w badaniach pilotów samolotów.
Ich dużą zaletą jest fakt, że umożliwiają badanie zachowań użytkowników w naturalnym otoczeniu, bez ograniczeń narzucanych przez stacjonarne urządzenia. Dzięki temu można śledzić wzrok w dynamicznych sytuacjach, takich jak prowadzenie pojazdu, robienie zakupów czy interakcja z fizycznymi obiektami.
Jakie są zastosowania eyetrackingu?
Śledzenie wzroku jest przydatne w wielu dziedzinach zastosowań.
Marketing i reklama
Najbardziej znanym i popularnym rozwiązaniem jest wykorzystanie eyetrackingu w badaniach nad graficznym interfejsem użytkownika. W ten sposób można uzyskać informacje np. o użyteczności strony internetowej – które elementy skupiają uwagę, które rozpraszają, a które są całkowicie pomijane.
Śledzenie wzroku pomaga wprowadzić zmiany projektowe, które sprawią, że korzystanie z systemu będzie bardziej intuicyjne. Jest zatem wykorzystywany w dziedzinie neuromarketingu, z uwagi na to, że dzięki badaniom za pomocą eyetrackera można określić, na co użytkownicy zwracają największą uwagę. Pozwala to na tworzenie opakowań produktów, stron czy reklam w taki sposób, aby trafić do jak największej liczby konsumentów.
Eyetracking dostarcza wielu danych na temat percepcji i przetwarzania komunikatów marketingowych przez konsumentów. Analizując ścieżki skanowania, fiksacje i mapy uwagi, można precyzyjnie dostosować treść i formę przekazu reklamowego do preferencji odbiorców.
Użyteczność stron internetowych
Badania eyetrackingowe pozwalają zrozumieć, jak użytkownicy poruszają się po stronie internetowej, co przyciąga ich uwagę oraz jakie elementy generują największe zainteresowanie. Z tą wiedzą można dostosować układ i treść strony tak, by korzystnie wpływał on na konwersję.
Ergonomia
Eyetracking wykorzystuje się także w badaniach ergonomicznych, na przykład przy projektowaniu stanowisk pracy czy interfejsów maszyn. Badanie, gdzie patrzą ludzie w pracy, pomaga lepiej ułożyć przyciski i wyświetlacze. Dzięki temu obowiązki stają się łatwiejsze i bezpieczniejsze.
Psychologia
Eyetracking wykorzystywany jest w różnych testach psychologicznych, np. w teście utajonych skojarzeń (IAT). Pomaga również w badaniach dotyczących rozumowania, w jaki sposób rozdzielana jest uwaga człowieka.
Technologia śledzenia wzroku dostarcza cennych informacji na temat procesów poznawczych, takich jak percepcja, uwaga czy emocje. W ten sposób można lepiej zrozumieć ludzkie zachowanie i to, jak działa ludzki mózg.
Medycyna
Śledzenie wzroku jest ważne również w dziedzinie medycyny. Badania wykazały, że eyetracking może być pomocny w diagnozowaniu autyzmu, a także innych zaburzeń na tle neurologicznym. W przyszłości technologia ta może być również wykorzystywana w celu zapewnienia pacjentom optymalnej opieki zdrowotnej.
Gry komputerowe
Zastosowanie śledzenia wzroku w branży rozrywkowej nie ma za zadanie zastąpić obecnego trybu grania – ruch oczu ma być jedynie dodatkowym źródłem informacji, które ma sprawić, że celowanie, ukrywanie się czy też inne działania zwiększą poziom immersji (zanurzenia się w świat wirtualny) gracza.
Wykorzystanie eyetrackingu pozwoli na rozglądanie się w różnych kierunkach bez użycia myszy czy klawiatury, dostosowanie oświetlenia w zależności od kierunku patrzenia czy też dostarczenie systemowi informacji, czy nastąpiło nawiązanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, a także wiele innych.
Sterowanie komputerem
Eyetracking może być również wykorzystany do sterowania komputerem. Takie zastosowanie pozwala osobom, które ze względu na niepełnosprawność nie mogą korzystać z tradycyjnych narzędzi jak mysz czy klawiatura na większą niezależność.
Przykłady i studia przypadków
Gdzie można wykorzystać technologię śledzenia wzroku? Zobacz, jak działa eyetracking w praktyce.
Opakowania produktów
Badania eyetrackingowe pozwalają analizować, jak konsumenci postrzegają i skanują wzrokiem opakowania produktów. Dzięki temu możliwe jest optymalne rozmieszczenie elementów, takich jak logo, nazwa produktu czy najważniejsze informacje, tak aby przyciągały uwagę i wpływały na decyzje zakupowe.
Przestrzeń sklepowa
Eyetracking bada ruch oczu klientów w sklepach. Śledzenie wzroku pokazuje, co ludzie oglądają, co wybierają i co ich zachęca do zakupów. Potem sklepy używają tych informacji, by lepiej układać towary i w efekcie sprzedawać więcej – na przykład umieszczając atrakcyjne produkt na linii wzroku klienta.
Technologia i sprzęt – urządzenia do eyetrackingu
Na rynku istnieje wiele zaawansowanych urządzeń do eyetrackingu, w tym Tobii Pro Glasses 3 czy Gazepoint GP3 HD. Oferują one wysoką precyzję i częstotliwość próbkowania oraz umożliwiają dokładne śledzenie ruchu oczu w czasie rzeczywistym.
Akcesoria wspomagające
Oprócz samych eyetrackerów, w badaniach często wykorzystuje się dodatkowe akcesoria, takie jak statywy, uchwyty czy opaski stabilizujące. Ich zadaniem jest odpowiednie pozycjonowanie urządzeń i ograniczenie ryzyka zakłócenia pomiarów.
Zasada działania technologii śledzenia ruchu oczu
Zasada działania jest stosunkowo prosta. Eyetracker wysyła światło bliskiej podczerwieni, które odbija się od oka, a następnie jest przechwytywane przez kamery znajdujące się w urządzeniu. Dane są przetwarzane za pomocą algorytmów, które wyłapują szczegóły wzroku osoby badanej oraz obliczają punkt skupienia wzroku na ekranie.
Dlaczego akurat światło bliskiej podczerwieni? Jest to źródło światła, które nie rozprasza wzroku, z uwagi na to, że jest niewidoczne dla ludzkiego oka – ulega jedynie odbiciu od jego powierzchni, co jest kluczowe dla zasady działania eyetrackera. Nie ma również niebezpieczeństwa w przypadku dłuższego korzystania z urządzenia, ponieważ korzysta ono z zaledwie niewielkiej części maksymalnego natężenia, które jest dozwolone.
Składowe ruchu gałki ocznej
Z technologią eyetrackingu wiążą się dwa pojęcia opisujące ruchy oczu, są to fiksacje i sakady:
- Fiksacje są wtedy, gdy pozycja gałki ocznej jest relatywnie stała, czyli następuje skupienie wzroku na danym obiekcie, podczas którego następuje proces poznawczy.
- Sakady natomiast, to szybkie ruchy gałki ocznej pomiędzy kolejnymi punktami fiksacji, które nie są analizowane przez mózg, a zatem jest to przemieszczanie wzroku z jednego punktu w drugi.
Wizualizacja danych
Poza danymi surowymi dwa najbardziej popularne sposoby wizualizacji danych eyetrackingowych to ścieżka wzroku oraz mapa ciepła.
Ścieżka wzroku pokazuje, w jaki sposób poruszał się wzrok osoby badanej po ekranie – które elementy przykuły uwagę osoby badanej, w jakiej kolejności i jak długo. Okręgi z numerami przedstawiają kolejne punkty fiksacji – w takiej kolejności, w jakiej się one odbywały. Wielkość okręgu reprezentuje czas trwania fiksacji – im większy okrąg, tym dłużej wzrok był skupiony w danym punkcie. Sakady są zaprezentowane w postaci linii pomiędzy kolejnymi punktami fiksacji.
Śledzenie ruchu oczu pokazuje, co ludzie widzą najpierw, a co ignorują. Dzięki temu można lepiej ułożyć ważne informacje w miejscach, gdzie naturalnie pada wzrok.
Mapa ciepła przedstawia obszary punktu skupienia wzroku na ekranie poprzez nałożenie kolorów na obraz. Im cieplejszy kolor, tym dłużej trwała fiksacja w danym punkcie. Mapa ciepła nie zawiera informacji o kolejności poruszania się wzroku po ekranie, ale w przejrzysty sposób pokazuje, które elementy najmocniej przyciągnęły uwagę użytkownika.
Jakie są korzyści z eyetrackingu?
Rozwój eyetrackingu trwa już ponad sto lat i choć już teraz obserwujemy obiecujące wyniki badań oraz obszary zastosowań, tak wiadomo, że jest to metoda, która świetlaną przyszłość ma dopiero przed sobą.
Wykorzystanie urządzeń do śledzenia wzroku, zwłaszcza w połączeniu z technologiami takimi jak wirtualna czy rozszerzona rzeczywistość, otwiera świat na nowe możliwości oraz prowadzi w kierunku nowych dziedzin badań. Pozostaje jedynie czekać z zapartym tchem na kolejne nowinki dotyczące tej niszowej technologii.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami!
Autor: Agata Pilińska, Full Stack Developer AVOCADO Soft
